Druga odsłona Festiwalu Muzyki Żydowskiej im. Rywki Tiktiner, organizowanego przez Instytut Mieczysława Wajnberga i Warszawskie Towarzystwo Sceniczne, odbędzie się od 17 maja do 1 czerwca w Wielkiej Synagodze w Tykocinie – jednym z najważniejszych zabytków kultury żydowskiej w Polsce. Na uczestników festiwalu czekać będą koncerty muzyki klasycznej i wydarzenia edukacyjne. Wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny.
Tegoroczny festiwal to prawdziwe święto muzyki kameralnej. Podczas trzech kolejnych weekendów w tykocińskiej synagodze wystąpią wirtuozowskie duety. Spotkanie dwójki solistów na tej niecodziennej scenie będzie okazją do obserwowania dialogu i partnerstwa w muzyce.
Festiwal rozpocznie się w sobotę, 17 maja, koncertem zatytułowanym “Di Alte Kashe”, który wykonają pianista Piotr Sałajczyk i skrzypek Szymon Krzeszowiec. Ci znakomici muzycy wykonają utwory Maurice’a Ravela i Mieczysława Wajnberga.
W kolejny weekend, 25 maja, gośćmi festiwalu będą altowiolistka Aleksandra Demowska-Madejska i pianista Wojciech Pyrć. Tego dnia będzie miała premierę ich płyta „Escape from the Shadows”. Uczestnicy festiwalu usłyszą utwory Ety Tyrmand, Ignacego Friedmana, Karola Rathausa i Aleksandra Weprika. Wyjątkowym momentem wieczoru będzie premierowe wykonanie „Suity na skrzypce, altówkę i fortepian” skomponowanej przez Macieja Zimkę, w której do artystów dołączy Maria Sławek, pomysłodawczyni i kuratorka festiwalu.
Drugi Festiwal Muzyki Żydowskiej im. Rywki Tiktiner w Tykocinie od 17 maja!
Finałowe wydarzenie odbędzie się w niedzielę, 1 czerwca. Podczas koncertu zatytułowanego „Dźwięki sztetla” klarnecista Andrzej Ciepliński i akordeonista Paweł Janas wykonają autorski program składający się z melodii odnalezionych w Limanowej, niewielkim miasteczku w południowej Polsce. Tym samym finał Festiwalu Muzyki Żydowskiej im. Rywki Titkiner zbuduje most łączący żydowskie społeczności Tykocina i Limanowej, które niegdyś dzieliło ponad pół tysiąca kilometrów, a dziś łączy pamięć o nich.
„Z dumą i radością wspominamy ubiegłoroczne koncerty. Pamiętamy wspólny zachwyt – artystów i słuchaczy, wspaniałą akustykę i ciepłą atmosferę, która wypełniała synagogę podczas wiosennych wieczorów. Jestem pewna, że tak samo będzie w tym roku” – mówi Maria Sławek.
W programie festiwalu znalazły się też wydarzenia, które uzupełnią główny, muzyczny program: oprowadzanie po Wielkiej Synagodze (17 maja) i spotkanie z Miriam Synger – pisarką, aktywistką, ortodoksyjną Żydówką (25 maja). Miriam Synger, która na swoim koncie ma dwie książki – dla dorosłych autobiograficzną „Jestem Żydówką” i dla dzieci „Dziennik Rut” – przybliży uczestniczkom i uczestnikom spotkania czym jest judaizm i jaka to jest ta kultura żydowska.
„Festiwal jest świętem, wyjątkowym spotkaniem, na które zapraszamy mieszkańców Tykocina, przyjezdnych, a także tych, którzy trafiają tu przypadkiem i zatrzymuje ich na chwilę to niezwykłe miejsce, jego kultura i historia. Wierzymy, że otwarta formuła festiwalu i doskonała akustyka synagogi sprawią, że muzyka żydowska zabrzmi olśniewająco, zostanie w pamięci i zachęci do dalszego jej odkrywania” – dodaje Lilianna Krych, współkuratorka festiwalu.
Honorowy patronat nad festiwalem objął Marszałek Sejmu RP Szymon Hołownia. Festiwal dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca. Partnerem Festiwalu jest Muzeum Podlaskie w Białymstoku, Stowarzyszenie Autorów ZAIKS i ZAW Stoart.
Wstęp na wszystkie wydarzenia jest bezpłatny.
FESTIWAL MUZYKI ŻYDOWSKIEJ IM. RYWKI TIKTINER W TYKOCINIE 2025 – PROGRAM:
17 maja (sobota) g. 20:30
DI ALTE KASHE
Szymon Krzeszowiec – skrzypce
Piotr Sałajczyk – fortepian
Program koncertu:
Maurice Ravel – Deux Melodies Hébraïques
Mieczysław Wajnberg – II Sonata op.15
Maurice Ravel – Sonata G-dur nr 2, M. 77
Koncert poprzedzi:
OPROWADZANIE PO WIELKIEJ SYNAGODZE W TYKOCINIE, g. 19:00 –prowadzi Renata Makarska z Muzeum w Tykocinie – Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku
25 maja (niedziela), g. 16:00
SPOTKANIE Z MIRIAM SYNGER
Spotkanie dotyczące kultury roli kobiety i mamy w kulturze żydowskiej z pisarką, influencerką, edukatorką i aktywistką Miriam Synger.
Kim są Żydzi? Czym jest judaizm? Na kim spoczywa obowiązek bycia płodnym i rozmnażania się? Co mówi Tora o wychowaniu dzieci? Jaka jest Jidisze Mame? Czego oczekuje się od kobiet w religii żydowskiej? Czy mieszkając w Polsce łatwo jest być ortodoksyjną rodziną? Na te i wiele innych pytań odpowiemy podczas spotkania.
25 maja (niedziela), g. 18:00
WYCHODZĄC Z CIENIA
Aleksandra Demowska-Madejska – altówka
Wojciech Pyrć – fortepian
gościnnie: Maria Sławek – skrzypce
Program koncertu:
Aleksander Weprik – Kaddish op.6
Ignacy Friedman – Romans op.32 (aranżacja na altówkę: A. Demowska-Madejska)
Karol Rathaus – Rapsodia Notturna op.66
Eta Tyrmand – Sonata na altówkę i fortepian
Maciej Zimka – Suita na skrzypce, altówkę i fortepian – prapremiera utworu
Podczas koncertu odbędzie się premiera płyty Aleksandry Demowskiej-Madejskiej i Wojciecha Pyrcia “Escape from the Shadows”.
1 czerwca (niedziela), g. 18:00
DŹWIĘKI SZTETLA
Andrzej Ciepliński – klarnet
Paweł Janas – akordeon
W Limanowej, niewielkim miasteczku w południowej Polsce – podobnie jak w Tykocinie – Żydzi i Chrześcijanie przez kilka wieków tworzyli razem pozornie niewidoczną dziś historię. Połowa miasteczka zniknęła. Obecnie tylko ukryte, maleńkie ślady prowadzą nas do kolorowego, hałaśliwego splotu kultur, języków i tradycji.
Społeczność żydowska w Limanowej nigdy się nie odrodziła, pozostały po niej nieliczne pamiątki. Jedną z nich są nuty znalezione w starym fortepianie, prawdopodobnie pochodzące ze zbiorów limanowskiego żydowskiego muzyka Salomona Süsskinda. To właśnie odnalezione wśród nich melodie przypominają o wielokulturowej przeszłości miasta, w którym przed wojną istniało kilka teatrów, orkiestr, kino, kwitło życie kulturalne otoczone muzyką.
Autorskie opracowania melodii zapisanych w zeszytach nutowych nieznanych żydowskich uczniów z Limanowej, a także melodii granych przez rodzinę nowosądeckich muzyków – Goldbergerów – zaprezentują Andrzej Ciepliński i Paweł Janas.
Tym samym w finale Festiwalu Muzyki Żydowskiej im. Rywki Titkiner zbudujemy most pamięci łączący żydowskie społeczności, które niegdyś dzieliło ponad pół tysiąca kilometrów.
