Jak natura wpływa na zdrowie psychiczne? Czy las może stać się elementem terapii wspierającej jakość życia? Odpowiedzi na te pytania szukają naukowcy z sześciu krajów, którzy spotkali się w Białymstoku, by rozpocząć przełomowy projekt PHorestall.
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku stał się gospodarzem międzynarodowego kick-off meetingu projektu PHorestAll, finansowanego z grantu Biodiversa+. To interdyscyplinarne przedsięwzięcie skupia badaczy z Portugalii, Hiszpanii, Słowenii, Litwy, Tajwanu oraz Polski. Wspólnym celem jest sprawdzenie, w jaki sposób kontakt z naturą – zwłaszcza z różnorodnymi typami lasów – może wpływać na zdrowie psychiczne i jakość życia.
W Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku rozpoczynamy projekt PHorestAll. Jest to projekt międzynarodowy, w którym stworzyliśmy konsorcjum wspólnie z naszymi partnerami z Portugalii, Hiszpanii, Słowenii, Litwy oraz Tajwanu. Chcemy wspólnie zastanowić się nad tym, w jaki sposób natura może wpływać na zdrowie człowieka – mówi dr Paweł Sowa z Ośrodka Badań Populacyjnych UMB.
Spotkanie odbywało się w dniach 25–27 czerwca 2025 r. To właśnie wtedy partnerzy konsorcjum spotkali się w Białymstoku, by zainaugurować współpracę i wyznaczyć wspólne cele na najbliższe miesiące.
PHorestAll zakłada sześciotygodniowe interwencje terapeutyczne prowadzone w pięciu różnych subtypach lasów. W każdej z lokalizacji około 25 uczestników weźmie udział w specjalnie zaprojektowanych sesjach, opartych o metodykę Forest Therapy Hub. Celem jest sprawdzenie, czy regularny kontakt z przyrodą może poprawiać dobrostan psychiczny osób doświadczających przewlekłego stresu.
Ale to nie wszystko. Projekt łączy w sobie badania zdrowotne i przyrodnicze – analizowany będzie m.in. mikrobiom gleby, obecność biogennych związków lotnych w igliwiu oraz poziom bioróżnorodności w danym środowisku leśnym. Dzięki temu możliwa będzie kompleksowa ocena zależności między jakością środowiska a zdrowiem człowieka.
Będziemy koncentrować się szczególnie na dobrostanie psychicznym i postrzeganej jakości życia. To będą osoby, które na co dzień są obciążone stresem. Interwencje mają im pomóc w zwalczaniu codziennych napięć – dodaje dr Sowa.
Ważnym elementem projektu będzie również komponent citizen science – nauki obywatelskiej. Uniwersytet Medyczny w Białymstoku wnosi do projektu swoje doświadczenie z wcześniejszych działań, takich jak Join Us for Health. W ramach PHorestAll powstaną grupy robocze, złożone m.in. z licealistów i studentów, które pod opieką naukowców będą mogły współtworzyć metodologię badań i zgłaszać własne propozycje pomiarów – np. poziomu kortyzolu w ślinie czy ocenę nastroju.
Czy las może leczyć? Ruszył międzynarodowy projekt PHorestAll w UMB
Partnerzy doceniają unikalne doświadczenia UMB. Jak podkreślił jeden z przedstawicieli portugalskiego zespołu badawczego, Miguel Vasco z iNature: PHorestAll ma na celu promowanie wiedzy naukowej na temat związku między naturą a zdrowiem człowieka, realizując cele związane z bioróżnorodnością. Zebraliśmy doskonały skład partnerów naukowych i wspólnie dążymy do otwierania nauki i wiedzy dla społeczności, dla społeczeństwa. Bardzo zależy nam na nauce tutaj, w Białymstoku, ponieważ jest to dość wyjątkowe doświadczenie.
Z kolei przedstawicielka Uniwersytetu w Coimbrze (Portugalia), specjalizująca się w mikrobiologii, zwróciła uwagę na inną perspektywę badawczą: Bardzo interesuje nas mikrobiom i to, jak można go wykorzystać do określania potencjału lasów w poprawie zdrowia i dobrostanu człowieka. To my będziemy analizować mikrobiom i sprawdzać, czy przyczynia się on do poprawy zdrowia i samopoczucia ludzi – podkreśliła Prof. Isabel Henriques.
Uczestnicy spotkali się w Centrum Futuri, gdzie przez dwa dni trwały prezentacje, warsztaty, wizyty studyjne i debaty na temat przyszłości projektu. Kolejne miesiące to czas intensywnych działań terenowych, badań, analiz i wspólnych spotkań roboczych.
Przypomnijmy, że projekt PHorestAll „Terapie leśne jako rozwiązanie oparte na przyrodzie w drodze do poprawy zdrowia planety” otrzymał dofinansowanie w konkursie Europejskiego Partnerstwa na rzecz Bioróżnorodności BIODIVERSA+: BiodivNBS. To międzynarodowe przedsięwzięcie realizowane jest w konsorcjum z udziałem naukowców z Tajwanu, Austrii, Litwy, Portugalii i Słowenii, a w Polsce finansuje je Narodowe Centrum Nauki. Liderem krajowego zespołu badawczego jest dr Paweł Sowa z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, a kwota przyznana na realizację projektu wynosi prawie 1,8 mln złotych.
U podstaw projektu leży hipoteza, że świadomy kontakt z naturą – w szczególności z lasem – może przynosić realne korzyści zdrowotne, co naukowcy zamierzają potwierdzić poprzez badania prowadzone w różnych warunkach przyrodniczych i kulturowych.
Źródło: UMB
