Jednym z zadań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest nadzór nad wydatkowaniem środków
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Działania te polegają na kontroli w zakresie zwolnień lekarskich. W pierwszym kwartale 2025 roku, w województwie podlaskim, dzięki przeprowadzonym kontrolom oraz obniżeniu świadczeń po ustaniu zatrudnienia do funduszu wróciło ponad 1,34 tys. zł.
– ZUS prowadzi dwa rodzaje kontroli zaświadczeń lekarskich. Pierwsza dotyczy prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy. Kontrolę tę przeprowadzają lekarze orzecznicy ZUS, którzy weryfikują, czy ubezpieczony rzeczywiście jest niezdolny do pracy oraz czy wystawione zaświadczenie lekarskie jest zasadne. Druga kontrola dotyczy prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich. Polega ona na sprawdzeniu, czy osoba korzystająca ze zwolnienia przestrzega zasad, które są zgodnie z jego celem, tj. czy nie podejmuje pracy ani innych działań mogących utrudniać powrót do zdrowia. Kontrole prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich mogą również przeprowadzać pracodawcy zatrudniający powyżej 20 osób – informuje Katarzyna Krupicka, rzeczniczka ZUS w województwie podlaskim.
Tysiące kontroli i miliony złotych oszczędności
– W 2024 roku ZUS w województwie podlaskim przeprowadził 12,3 tys. kontroli zwolnień lekarskich, w wyniku których zakwestionowano 510 świadczeń chorobowych na łączną kwotę 710 tys. zł. W pierwszym kwartale 2025 roku przeprowadzono ponad 3 tys. kontroli, a 99 świadczeń na kwotę 188,1 tys. zł zostało cofniętych i wstrzymanych – dodaje rzeczniczka.
Dodatkowym elementem działań ZUS-u jest obniżanie świadczeń chorobowych do 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia w przypadku, gdy tytuł do ubezpieczenia chorobowego ustaje. W 2024 roku w regionie obniżono w ten sposób wypłaty na łączną kwotę 4,02 mln zł, obejmujące ok 1,3 tys. osób. W pierwszym kwartale 2025 roku obniżono wypłaty o kolejny 1, 15 tys. zł, co dotyczyło blisko 370. osób. Łączne efekty kontroli wyniosły: 4,73 mln zł w 2024 r. oraz 1,34 mln zł w I kwartale 2025 r.
Zwolnienie lekarskie to nie urlop
Czas przebywania na zwolnieniu lekarskim nie jest okresem, który można wykorzystywać według własnego uznania, jak ma to miejsce w przypadku urlopu wypoczynkowego. Jego podstawowym celem jest powrót do zdrowia i odzyskanie zdolności do pracy. Ubezpieczony, który jest niezdolny do pracy z powodu choroby, może jedynie wykonywać podstawowe czynności życia codziennego oraz te związane z jego stanem zdrowia, takie jak wizyta u lekarza, wyjście do apteki, czy zrobienie niezbędnych zakupów spożywczych.
Zgodnie z przepisami, ubezpieczony traci prawo do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego za cały okres kontrolowanego zwolnienia, jeśli w tym czasie wykonuje pracę zarobkową albo wykorzystuje zwolnienie niezgodnie z przeznaczeniem. W takich przypadkach ZUS wstrzymuje wypłatę świadczenia, a jeśli już zostało ono wypłacone – nakazuje jego zwrot. Natomiast w przypadku kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy, jeśli lekarz orzecznik ZUS stwierdzi, że ubezpieczony odzyskał zdolność do pracy, zwolnienie lekarskie zostaje skrócone.
W takiej sytuacji ubezpieczony zachowuje prawo do świadczenia chorobowego jedynie do dnia badania.
Przykłady wykrytych nadużyć w regionie:
Wśród ujawnionych przypadków niewłaściwego wykorzystywania zwolnień lekarskich odnotowany został przypadek osoby, która przebywając na e-ZLA brała udział w konkursie kulinarnym. Zdarzyła się również sytuacja, gdy mężczyzna wyjechał do Stanów Zjednoczonych będąc na zwolnieniu lalkarskim i twierdził, że będzie się tam rehabilitował. A jego rehabilitacja polegała na tym, że wychodził jedynie na spacery. Przyłapany został również myśliwy, który w czasie choroby uczestniczył w obchodach jubileuszu koła łowieckiego oraz wycieczce organizowanej przez organizację związkową.
Pozbawiona zasiłku chorobowego została także osoba, która podczas pobierania świadczenia po ustaniu zatrudnienia poszukiwała nowej pracy. W tym czasie wzieła udział w rekrutacji , którą udało jej się przejść pozytywnie. Musiała jednak uzyskać zaświadczenie lekarza medycyny pracy o odzyskaniu zdolności do pracy i niestety w taki sposób straciła prawo do pobieranego zasiłku. Chorobowe stracił również lekarz, który sam korzystając z czasowej niezdolności do pracy, wystawiał zwolnienia lekarskie innym pacjentom. Wciąż zdarzaj się przypadki radnych, którzy w czasie zwolnienia chorobowego biorą udział w sesjach rady gminy, posiedzeniach rad nadzorczych czy imprezach okolicznościowych.
Wszystkie te działania były niezgodne z celem zwolnienia lekarskiego i skutkowały utratą prawa do świadczeń chorobowych.
