Umowa o dzieło to umowa rezultatu – czyli wykonanie konkretnego zadania lub stworzenie produktu. W Polsce 28 proc. takich umów trwa tylko jeden dzień. Najczęściej zawierane są z osobami w wieku 30–39 lat. W pierwszej połowie 2025 roku najwięcej umów pojawiło się w sektorach kreatywnych, takich jak informacja i komunikacja.
Spadek liczby umów o dzieło
Od 1 stycznia do 30 czerwca 2025 r. do ZUS-u wpłynęło 519,1 tys. formularzy RUD, na których zgłoszono ponad 620,1 tys. umów o dzieło. Za tymi danymi stoi 47 tys. podmiotów, które zawarły umowy z 204 tys. wykonawców. W województwie podlaskim umowy o dzieło zgłosiło 1,08 tys. podmiotów, rejestrując w nich 4,64 tys. wykonawców. Choć liczby te są niższe niż w analogicznym okresie 2024 r. (spadek o 4,35 proc. w liczbie formularzy i o 10,08 proc. w liczbie umów), raport potwierdza, że umowy o dzieło wciąż odgrywają ważną rolę w elastycznym kształtowaniu rynku pracy.
Najbardziej aktywnym miesiącem był maj. Przedsiębiorcy zgłosili wówczas 94,5 tys. formularzy RUD obejmujących 108,2 tys. umów. Z kolei w marcu odnotowano rekordową liczbę zgłoszeń aż 110,2 tys. umów o dzieło.
Mazowsze w czołówce, regiony zróżnicowane
Województwo mazowieckie pozostaje niekwestionowanym liderem w zakresie zawierania umów o dzieło. Na 10 tys. płatników składek zgłoszono tam 5 084 formularze RUD i 6 278 umów – to znacznie więcej niż w innych regionach. Dla porównania, w województwie podlaskim odnotowano zaledwie 1 075 formularzy i 1 157 umów na 10 tys. płatników.
– Najwięcej wykonawców umów o dzieło również pochodzi z Mazowsza. Stanowią oni 28,38 proc. wszystkich wykonawców zgłoszonych w kraju. W regionie na 10 tys. ubezpieczonych przypada 345 wykonawców. Województwo podlaskie znalazło się na szóstym miejscu ze wskaźnikiem 93 wykonawców na 10 tys. ubezpieczonych, a warmińsko – mazurskie z wynikiem 48 zamyka zestawienie. Dane te wyraźnie pokazują regionalne zróżnicowanie w wykorzystaniu tej formy współpracy – informuje Katarzyna Krupicka, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS województwa podlaskiego.
Kim są wykonawcy umów o dzieło?
Wśród 204 tys. wykonawców umów o dzieło przeważają mężczyźni (52,02 proc.). Najliczniejszą grupę wiekową stanowią osoby w wieku 30 – 39 lat (około 25 proc.). W województwie podlaskim umowy o dzieło wykonywało 4,64 tys. osób. Co ciekawe, aż 28,28 proc. umów zawarto tylko na jeden dzień, a kolejne 7,19 proc. na dwa dni. Mediana długości trwania umowy wynosi zaledwie 6 dni, jednak średnia to aż 38,3 dnia. Świadczy to o dużym zróżnicowaniu od bardzo krótkich zleceń po bardziej rozbudowane projekty.
- informacja i komunikacja – 22,36 proc. (53,65 tys. wykonawców),
- działalność profesjonalna, naukowa i techniczna – 18,01 proc. (43,19 tys. osób),
- kultura, rozrywka i rekreacja – 14,34 proc. (34,38 tys. osób).
Cudzoziemcy w raporcie: Ukraina i Białoruś na czele
Wśród wykonawców umów o dzieło znalazło się ok. 12 tys. cudzoziemców, co stanowi 5,88 proc. wszystkich zgłoszonych osób. Największą grupę stanowili obywatele Ukrainy (43,12 proc.) oraz Białorusi (30,47 proc.). Warto jednak zauważyć, że udział Ukraińców w łącznej liczbie cudzoziemców wykonujących umowę o działo spadł o ponad 10 proc. w porównaniu z 2024 rokiem. Obywatele Ukrainy dominują w takich sektorach jak budownictwo (55,82 proc. cudzoziemców) oraz usługi (29,92 proc.). Najwięcej cudzoziemców zgłoszono w maju – 4 020 osób, z czego 40,3 proc. stanowili właśnie Ukraińcy.
Mniej zgłoszeń: nowe trendy na horyzoncie?
W porównaniu z pierwszym półroczem 2024 r. ZUS odnotował spadek liczby formularzy RUD o 23,6 tys. (4,35 proc.) oraz liczby umów o 69,5 tys. (10,08 proc.). Jeszcze większy spadek widoczny jest w stosunku do 2023 r. i wynosi odpowiednio 14,34 proc. w przypadku formularzy i aż 26,71 proc. w przypadku umów. Liczba unikalnych podmiotów zgłaszających umowy zmniejszyła się o 3,98 proc., a ilość wykonawców o 3,42 proc. Jednocześnie, w porównaniu z 2021 r., liczba formularzy jest wyższa aż o 61,2 tys.
Struktura wykonawców i zgłaszających umowy o dzieło pozostaje stabilna. Dominują małe firmy, z których 57,57 proc. zatrudnia do 9 ubezpieczonych.
Pełny raport „Rejestr umów o dzieło. Analiza danych z formularzy RUD przekazanych od 1 stycznia do 30 czerwca 2025 r.” jest dostępny na stronie Analizy i raporty – ZUS.
